Σκηνοθεσία: Εμίρ Κουστουρίτσα
2008. Διάρκεια:
Μαραντόνα τρελέ! Κατεβάζεις κόσμο στις πορείες! Μοιράζεσαι το βήμα με τον Τσάβες και καπνίζεις μαζί με τον Φιδέλ! Κάνεις κωλοδάχτυλο και ένα ολόκληρο γήπεδο σε αποθεώνει! Δοκιμάζεις για πολλοστή φορά να πεθάνεις και όλοι κλαίνε! Μαραντόνα τσιγγάνε, εγωπαθή και ξέχειλε! Μπολιβάρ ήσουν ωραίος ως Έλλην, και Μαραντόνα εσύ είσαι ωραίος ως Βαλκάνιος!
Για αυτά και για άλλα τόσα, ο Εμίρ Κοστουρίτσα επί δύο χρόνια σκηνοθετούσε το ντοκιμαντέρ αυτό για τον Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, την «καλύτερη ταινία του κόσμου».
Πώς όμως σκηνοθετείς ένα ντοκιμαντέρ – δηλαδή μια ταινία τεκμηρίωσης – όταν θέμα σου είναι ένα φαινόμενο που οι τεράστιες διαστάσεις του οφείλονται σε εξω-λογικούς λόγους; Γιατί πράγματι, η ιστορία του Μαραντόνα θα μπορούσε απλά να είναι μια ιστορία ενός ταλαντούχου ποδοσφαιριστή – ίσως του καλύτερου που έπαιξε ποτέ – που έφθασε στο ζενίθ της επιτυχίας και έπειτα ζαλισμένος και άμυαλος κατρακύλησε στο ναδίρ των καταχρήσεων. Τέτοια συμβαίνουν, συνέβαιναν και θα συμβαίνουν. Πού βρίσκεται το ξεχωριστό λοιπόν; Γιατί έχει σημασία σήμερα κάποιος που κλώτσησε ένα τόπι για τελευταία φορά πριν από δεκαπέντε χρόνια;
Η ιστορία του Μαραντόνα έχει σημασία γιατί μαγικά συγκλίνει σε όλες τις αρχετυπικές δομές μιας ιστορίας που είναι ωραίο να την ακούς. Μια ιστορία για το πάμφτωχο αγόρι που έφτασε στην κορυφή και έπειτα τα γκρέμισε όλα. Για τον outsider που παίζει και απ’ τις δυο πλευρές του νόμου (το καλύτερο γκολ του αιώνα / το πιο παράνομο γκολ του αιώνα). Για την ενσάρκωση ενός φτωχού έθνους στις κινήσεις ενός παίκτη που παίρνει μες το γήπεδο τη συλλογική ρεβάνς για έναν πόλεμο που χάσαν από μια υπερδύναμη. Και τέλος, για την εξουσία του αυστηρότερου διαιτητή, του θανάτου, που ο Μαραντόνα καταφέρνει και ντριμπλάρει.
Είναι μια ιστορία που δε μετρά καθ’ αυτή. Μετρά ο συμβολικός και φαντασιακός αντίκτυπός της. Εκεί είναι που αποκτά το βάρος της, στη φαντασία εκατομμυρίων ανθρώπων αποκλεισμένων από τα κέντρα της δύναμης και του πλούτου. Η φτώχια θέλει καλοπέραση και θέλει σουρεαλισμό. Αυτό το γνωρίζει καλά ο Κουστουρίτσα. Το ’χει βιώσει στην πυριτιδαποθήκη των Βαλκανίων και το ’χει αποτυπώσει στη φιλμογραφία του.
Το ντοκιμαντέρ διανθίζεται από τις απίστευτες τελετουργίες της Εκκλησίας του Μαραντόνα (ναι υπάρχει τέτοια εκκλησία!) που ιερουργεί, παντρολογεί και δοξάζει με ναό ένα γήπεδο και ένα στριπτιζάδικο. Μεταξύ τους σε διάφορα κεφάλαια θα ξεδιπλωθεί η ιστορία του Μαραντόνα με τον Κουστουρίτσα να του παίρνει συνέντευξη.
Η ταινία δεν αγιοποιεί και ούτε καταδικάζει. Ο Μαραντόνα ήταν μια ιδιοφυΐα των γηπέδων και έξω από αυτά είναι ένας συνηθισμένος άνθρωπος, με τις κοινοτυπίες του, τους μελοδραματισμούς του. Ο μύθος μεταλλάσσει το υλικό του και ο Κουστουρίτσα αναδεικνύει το ετερόκλητο μωσαϊκό του. Πλαισιώνει το ντοκιμαντέρ του (αν δε το γύριζε αυτός, ο επόμενος κατάλληλος θα ήταν ο Μάνου Τσάο) με τη δική του αφήγηση σε αγγλικά σλαβόφωνης προφοράς, μια αφήγηση ηρωική και πένθιμη για τον ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο Μαραντόνα και για ένα κόσμο που ανθίζει στη περιφέρεια του Κόσμου.
Ω, Μαραντόνα Προπονητή! Εκλιπαρώ. Μη μας ρίξετε πολλά με τον προφήτη σου το Μέσι, στη Νότιο Αφρική το Καλοκαίρι.
Αξιολόγηση (σπονδή εν όψει του μουντιάλ): * * * * * (5)
Δημήτρης Δρένος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου